Stichting NatuurAlert is samen met de stichting Natuurbelang en andere natuurbeschermingsorganisaties in actie gekomen tegen de strekking van de Gedragscode soortenbescherming bosbeheer. In de nieuwe Gedragscode wordt houtoogst in de vorm van groepenkap, vlaktekap en schermkap ten onrechte opgediend als reguliere beheersmaatregel en zelfs als vorm van natuurontwikkeling, die boseigenaren naar eigen inzicht zouden moeten kunnen toepassen. Dat mag niet gebeuren.
Op 26 september 2024 dient in Arnhem het beroep bij de Rechtbank Gelderland. Wij hebben goede moed dat de Gedragscode alsnog zal worden ingetrokken.
Het beheer van onze natuur, de bossen in het bijzonder, wordt niet alleen geschaad door een centrale overheid die sinds het kabinet Rutte I weinig opheeft met natuurbehoud, maar ook door aspecten van het tandem Bossenstrategie / Gedragscode soortenbescherming bosbeheer. Een van de belangrijkste pijnpunten is de poging van het ministerie van LVVN en de bosbouwsector om groepenkap, vlaktekap tot 0,5 ha en schermkap tot 2 ha tot vormen van regulier beheer te laten verklaren.
Terwijl deze kapvormen worden aangeprezen als noodzakelijk voor natuurontwikkeling, betreft het feitelijk voor bosecosystemen schadelijke vormen van houtoogst, waarvoor – wanneer die als zodanig zijn opgenomen in de Gedragscode – geen aparte toestemming meer nodig zou zijn. Dat zou rampzalig zijn, want deze houtoogst en ‘subsidiemotor’ gaat ten koste van bosecosystemen en tal van soorten. Denk daarbij met name aan soorten van oude bossen, zoals de zwarte specht, wespendief, vleermuizen en paddestoelen.
Juist oude bossen zijn soortenrijk
In het verweer van de landsadvocaat wordt geclaimd dat de verjonging van het bos (lees: kap) goed zou zijn voor flora en fauna. Sommige soorten dieren zouden (tijdelijk) profiteren van de gewijzigde biotoop. Het gaat dan om, dieren die je normaliter niet in een bos vindt, zoals de nachtzwaluw. Zodra de jonge bomen groter worden en vele jaren in de staakhoutfase komen, verdwijnen die soorten weer.
Pas wanneer bomen ouder worden, neemt de biodiversiteit weer toe. Het is ook algemeen bekend dat oudere bossen veel meer soorten kennen.
Ook leveren deze kapwijzen, anders dan men beweert, geen gemengde bossen op, maar dambordpatronen van monoculturen. Wat de eisers in het hoger beroep betreft, zou alleen uitkap als reguliere beheersmaatregel moeten gelden.
Zeker in de huidige situatie, waarin onze schaarse bossen zwaar zijn aangetast door verzuring en vermesting, zou natuurbehoud centraal moeten staan in het bosbeheer en niet de exploitatie. Te grootschalige verjonging gaat niet alleen ten koste van soorten die afhankelijk zijn van oude bossen, maar zorgt ook voor aantasting van de bosbodem en voor het publiek veel te veel onaantrekkelijke kapvlaktes.
Loze claims en vage definities
Vervolgens is het maar de vraag welke boomsoorten op de opgekapte bosdelen terugkomen. Worden dat voor de biodiversiteit waardevolle inheemse soorten of exoten? Daarover is in de Gedragscode code niets vastgelegd. De claim dat de grootschaliger vormen van verjonging het natuurbrandgevaar zou verminderen, gaat ook al niet op. En wat de overmatige verzuring en vermesting van de bosgrond voor de jonge aanplant op nieuwe kapvlaktes betekent, is ook onduidelijk.
Dat de Gedragscode in huidige vorm niet kan worden gehandhaafd, blijkt ook uit het ontbreken van duidelijke definities van begrippen als groepenkap en schermkap. Duidelijk is wel dat de sector zoveel mogelijk vrije handelingsruimte nastreeft en zich niet wil laten belemmeren door natuurwetgeving.
Economische belang steeds weer leidend
Het blijft opmerkelijk dat een gedragscode die ziet op bosnatuur wordt opgesteld door de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE). Voor deze vertegenwoordiger van de bosbouwsector staat immers het economische belang voorop.
Via de Rijksdienst voor ondernemend Nederland (RVO) wordt de eigen gedragscode vrijwel naadloos door de Rijksoverheid ‘witgewassen’ tot algehele richtlijn. De erkenning als Gedragscode impliceert een ontheffing van de natuurwetgeving. Zoals de VBNE zelf uitlegt: ‘Als je werkt volgens een goedgekeurde gedragscode, hoef je geen ontheffing aan te vragen. Er geldt dan een vrijstelling van de verbodsbepalingen.’ Met andere woorden: een vastgestelde Gedragscode schuift de natuurwetgeving volledig opzij.
De gelegaliseerde afbraak van de natuur verloopt normaliter plakje voor plakje, maar in dit geval gaat het direct om een flink stuk van de salami.
Die nieuwe Gedragscode biedt terreineigenaren wat ons betreft wel erg veel ruimte om naar eigen bevind met de bosnatuur om te gaan. Met deze gedragscode op zak kan met onder het mom van ‘verjonging’ grove kapsystemen toepassen en met zwaar materieel bomen kappen en de bosbodem bewerken.
Gaat de nieuwe Gedragscode bosbeheer u ook veel te ver? Kom dan samen met ons in actie