'Provincie Overijssel laat de beslissing over het afsluiten van de MTB-route over de Sallandse Heuvelrug liever over aan de rechter'
Het besluit van de Provincie Overijssel om de ‘blauwe’ mountainbikeroute over de Holterberg af te sluiten houdt de gemoederen al enige tijd flink bezig, ook nu de provincie de sluiting met twee weken heeft uitgesteld in afwachting van een nieuwe uitspraak van de rechter.
Toen eind april het voornemen tot sluiting van de route door Nationaal Park de Sallandse Heuvelrug bekend werd, ging het direct los. Laurens Jan Stam, columnist van HoltenExtra, opende het bal met een vurige aanklacht tegen de ‘natuurgekkies’ en ‘freaks’ die ‘ons straks de nek komen omdraaien’. De columnist annex fietsverhuurder kreeg bijval van het bestuur van de Wielervereniging Holten, de volledige gemeenteraad van Hellendoorn en fietsambassadeurs als Theo de Rooy en Erben Wennemars. ‘Als zo iemand van buiten van achter een of ander stichtingsbureau gaat roepen dat de hele Holterberg zo’n beetje dicht moet, dan word ik pissig’, fulmineerde Stam. Maar wat zijn nu de feiten?
Foto hazelworm: Edo van Uchelen
Aantasting van de natuur
‘Iedereen zou er nu toch zo langzamerhand van doordrongen moeten zijn dat we zeker in ons drukbevolkte land zorgvuldig om moeten gaan met de natuur’, laat Jan Hoekema, voorzitter van Stichting NatuurAlert Nederland, weten. ‘Dat de natuur er beroerd voor staat, gaat ons allemaal aan, want uiteindelijk zijn wij mensen ook afhankelijk van die natuur. Laten we alles, zoals in de afgelopen decennia, op zijn beloop – de razendsnel afnemende biodiversiteit, de voorgaande verstening en aantasting van ecosystemen – dan gaat dat ook ten koste van de leefbaarheid voor de mens. We hebben daarbij ook een verantwoordelijkheid voor komende generaties. En, vergis je niet, de aantasting van de natuur is niet alleen een kwestie van het voortdurend opofferen van natuur voor bedrijventerreinen of woonwijken, maar ook van schadelijk recreatief gebruik.’
‘Dat natuurbehoud een groot goed is, dat vinden niet wij alleen,’ vervolgt Hoekema. ‘Dat vinden wij met z’n allen. Vandaar dat de bescherming van de natuur is vastgelegd in democratisch tot stand gekomen richtlijnen en wetten die door onze overheden moeten worden gehandhaafd. Als dat niet of niet goed gebeurt, dan trekken wij als onafhankelijke natuurbeschermers aan de bel. Eerst direct bij de verantwoordelijke instantie, maar als die niet ingrijpt, desnoods via de rechter. Zo werkt onze rechtsstaat.’
Niet serieus genomen
Anders dan de indianenverhalen van sommigen willen doen geloven, is de bepleitte afsluiting van de betreffende route geen door buitenstaanders bedachte actie.
‘Er vindt op de Sallandse Heuvelrug als 20 jaar onderzoek plaats naar reptielen’, vertelt Liet Boon, representant van de plaatselijke natuurbeschermers. ‘Sinds 2018 gebeurt dat ook op de moutainbike-routes. Toen bleek dat er juist op die routes veel reptielen worden doodgereden, vele tientallen slachtoffers per jaar’, vult Anton van Beek aan. Gedurende langere tijd zijn de feiten door Holtenaar Van Beek op deskundige wijze vastgelegd in rapportages die zijn aangeboden aan Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de provincie Overijssel.’
De lokale natuurbeschermers hebben daarover ook contact gezocht met deze instanties, maar bij de provincie kregen zij geen gehoor. Boon: ‘Zij hebben alle drie zorgplicht ten aanzien van beschermde reptielensoorten en de provincie ook nog de plicht heeft om de bescherming te waarborgen door handhaving van de wet Natuurbescherming’.
‘Onbegrijpelijk dat men dat niet serieus neemt’, vindt van Beek: ‘Tijdens onze gesprekken met de provincie hebben wij meermalen gewezen op hun plichten, maar men vond onderzoek naar de reptielen of een ontheffingsprocedure niet nodig. Ook werd een voorstel om de route te verleggen verworpen.’
Kortom, de lokale natuurbeschermers werden niet serieus genomen door de provincie Overijssel.
Pas toen alle pogingen tot overleg geen oplossing opleverde, namen de natuurbeschermers in 2020 contact op met NatuurAlert. Deze stichting sprak de provincie in september 2020 aan op de wettelijke
plicht tot handhaving van de wet Natuurbescherming. Met tegenzin en na veel vertraging kwam de provincie in beweging. Het is maar zeer de vraag of dit zonder juridische procedure was gelukt.
Wielervereniging benadeeld
Intussen zijn er meerdere onderzoeken gedaan door ecologische bureaus over de reptielen die worden doodgereden op de ‘blauwe’ route. Dat betreft onder meer rapporten van Ravon en Waardenburg.
Uiteindelijk vroeg de provincie dit jaar juridisch advies over haar wettelijke handhavingsplicht. Het ingehuurde bureau ENVIR bevestigde ‘dat de provincie op grond van de wet Natuurbescherming eerst onderzoek had moeten laten verrichten naar de reptielen op de Sallandse Heuvelrug, voordat zij toestemming gaf voor de aanleg en het gebruik van de MTB-route en dat er door het gebruik van de betreffende MTB-route sprake is van het opzettelijk doden van de reptielen’.
Tot zover de feiten. Het komt er dus op neer dat als de provincie meteen de wettelijke voorschriften van de wet Natuurbescherming had gevolgd en passend onderzoek had laten uitvoeren, dat de aanleg van het huidige traject niet had plaatsgevonden. Door niet de legale weg te bewandelen heeft de provincie de huidige problemen veroorzaakt en daarmee Wielervereniging Holten en alle vrijwilligers die de route hebben aangelegd, ernstig benadeeld. Als we het bestuur van de wielervereniging serieus mogen nemen, dan geldt dat ook de ‘hele middenstand’ van Holten.
‘Niet alleen de provincie kan zich deze blunder aanrekenen’, vindt Hoekema. ‘Dat geldt in zekere zin ook voor de andere betrokken instanties, want je zou toch ook van Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en de lokale overheden een meer deskundige aanpak verwachten.’
‘We zien nooit een reptiel. Die rapporten kloppen niet’
Voor de MTB-liefhebbers die al jaren gebruik maken van de route over Sallandse Heuvelrug blijft de afsluiting moeilijk te verkroppen, ongeacht de schade. Dat de recreant hier zou moeten wijken voor bedreigde reptielen wil er bij velen nog niet in.
Zie hieronder het door de provincie aan ENVIR Advocaten gevraagde advies.
De bestandsomvang van de rapporten over de sterfte van reptielen op de MTB-route is met ruim 54 Mb te groot voor publicatie via de website. U kunt de rapporten opvragen via het contactformulier op deze website. U ontvangt dan een link voor het downloaden van de bestanden.